Met februari als de kortste maand van het jaar duurt het niet lang eer ze er weer zijn: de nieuwe KNSB-ratinglijsten!

Om te beginnen een kleine correctie op het ratingartikel van de februarilijst: op de toen gepubliceerde top zes van de NOSBO starterslijst hadden naast twee spelers van JSC De Matadoren nog twee andere spelers van die club moeten staan t.w. Boris Leegstra (leeftijdscategorie F) met 857 en Ingmar Zwerver (D) met 786. De reden daarvan moet zijn geweest dat - ondanks dat hun ratings berekend waren - de registratie van hun lidmaatschap nog niet volledig verwerkt was bij de KNSB (de KNSB lidmaatschapslijst is de eerste bron waarop de NOSBO ratinglijsten gebaseerd zijn). Een oproep(!) derhalve aan de de jeugdleiders van de NOSBO verenigingen: zorg dat je de leden van je club snel en tijdig aanmeldt bij de KNSB, want zou het niet doodzonde zijn als één van hen een prachtig eerste schaaktoernooi speelt en vervolgens door een administratieve nalatigheid niet op de NOSBO-starterslijst verschijnt? Wij dachten van wel!

Een mooi bruggetje naar een andere vraag die mij ter ore kwam. Hoe kan het dat sommige kinderen op zo'n hoge startrating uitkomen terwijl ook nog eens veel van hun tegenstanders op het moment van spelen geen rating hadden? Een goede vraag die in twee delen te beantwoorden is.

In de eerste plaats: bij een minimum van zes partijen wordt een startrating berekend. Het aantal van zes is wat een middenweg. Aan de ene kant wil je dat spelers snel een rating krijgen, aan de andere kant moet het aantal partijen niet te klein zijn voor het berekenen van een rating. Hoewel rating wel degelijk een indicatie van de schaakkracht is, zijn zes partijen daarvoor eigenlijk te weinig. Vooral bij beginnende jeugdschakers speelt het toeval en geluk nog een te grote rol. Het is daarom belangrijk je niet blind te staren op een (start)rating als die op minder dan tien partijen is gebaseerd. Het devies als je een startrating gekregen hebt is daarom: op naar het volgende toernooi om meer partijen te spelen! Geef de moed niet op als je rating een eind gezakt is, je  startrating was waarschijnlijk te hoog en houd vooral voor ogen dat je waarschijnlijk al veel beter bent dan toen je je startrating kreeg! Win je veel punten, dat is altijd leuk natuurlijk, maar besef wel dat je startrating misschien aan de wat lage kant was. Als je meer partijen speelt wordt het echter al snel anders. Bij een aantal van twintige partijen is een rating al stukken betrouwbaarder.

Tweede: hoe zit dat als je partijen tegen kinderen speelt die nog geen rating hebben? Die kunnen toch niet meetellen voor je eigen rating? Het verrassende antwoord is: dat kunnen ze wél! Het systeem werkt als volgt. Een ratingloze tegenstander van jou in een toernooi heeft in datzelfde toernooi uiteraard ook tegen andere spelers gespeeld. Sommigen daarvan hadden misschien ook geen rating, anderen wellicht wel. Dit is wat het rekensysteem doet: heeft je ratingloze tegenstander in het toernooi tegen minimaal drie spelers gespeeld die al wel een rating hadden, dan wordt voor hem (of haar) op basis van de resultaten tegen die (gerate) spelers een rekenrating berekend. Die rekenrating wordt vervolgens gehanteerd bij de waardering van jóuw partij tegen hem (of haar). In het rekenreglement wordt die rekenrating TLPR genoemd. De TLPR fungeert binnen het toernooi dus als de rating van een ratingloze speler. De letter T staat voor Toernooi. 

Als voorbeeld nemen we Imre Drent, D-speler van SC Ten Boer. Voor Imre was het Paardensprongtoernooi zijn eerst officiële toernooi. Hij speelde er acht partijen: vier tegen ratingloze spelers en toevallig ook vier tegen spelers met een rating. De vier ratingloze spelers speelden in het Paardesprongtoernooi allen tegen minimaal drie spelers met een rating, en dus kon voor alle vier van hen een TLPR berekend worden. Die vervolgens als rating gold voor de partijen die Imre tegen hen speelde. Het systeem kwam daardoor uit op acht partijen die in de ratingberekening voor Imre meegegewogen konden worden, ruim genoeg voor een startrating: 322.



Aan de letter  T is op de ratingviewer te achterhalen of er sprake is geweest van een TLPR. Klap b.v. bij Imre de partij tegen Alhassan open en zie de letter T bij de Rc waarde (Rc=rating van de tegenstander). Ook voor Arturs, Joost (een Duitse speler, die dus ook gewoon meegenomen wordt!) en Keke was er een TLPR in het spel. Ingmar, Noë, Thijs en Isa hadden al wel een eigen rating. Kijk overigens voor de aardigheid bij de berekeningen van de vier ratingloze spelers (b.v. Alhassan) en merk op dat daar voor Imre ook steeds een TLPR berekend is!

De TLPR methode is een ingenieuze manier waarmee beginnende jeugspelers snel een rating toegekend krijgen. Er kan ook rekening mee worden gehouden bij de indeling van lage GP-groepen met veel ratingloze spelers: als een groep minimaal drie ratinghouders bevat, zullen de ratingloze spelers in die groep allemaal een startrating verdienen. Onthoud echter waarmee we begonnen: relativeer de waarde van de startrating (ook die van een gewone rating trouwens... :-)).

Voor degenen die het in een officiele reglement na willen pluizen, zie onder paragraaf 6.1. van KNSB rekenregels voor de jeugdrating. De TLPR medhode wordt overigens alleen toegepast in de jeugdratingbekening. Voor de seniorenrating wordt partijen tegen een ratingloze spelers altijd buiten beschouwing gelaten.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------